De aanneming van het Horizon 2020 plan (Europees onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma voor de periode 2014-2020) heeft vragen te boven gebracht rond proliferatierisico’s. Onderzoekers moeten meer dan vroeger reflecteren over de mogelijkheid dat hun wetenschappelijk onderzoek potentiële indirecte en onbedoelde ontwikkelingen van massavernietigings- of conventionele wapens met zich mee zou kunnen brengen, of andere doeleinden verboden door Verordening (EG) nr. 428/2009 van de Raad van 5 mei 2009 tot instelling van een communautaire regeling voor controle op de uitvoer, de overbrenging, de tussenhandel en de doorvoer van producten voor tweeërlei gebruik. In het aankomend Horizon Europe Plan, wordt deze verplichting opnieuw opgenomen en uitgebreid worden.

Om deze problematieken te confronteren, hebben de Vrije Universiteit Brussel en de Franstalige universiteiten nauw samengewerkt met de Directie Wapenvergunningen van het Waals Gewest. Hier zijn al twee zaken uitgekomen: een interuniversitair netwerk en procedure die aangenomen en geïmplementeerd zijn, en ook een “Guidelines for researchers on dual use and misuse of research” die geschreven en geadopteerd is.

Universitaire onderzoekers hebben concreet de opdracht om zichzelf te bevragen of er potentiële risico’s verbonden zijn aan hoe hun werk gebruikt zou kunnen worden. Nog des te meer is het aan hen om zeker te zijn dat vijandige elementen het niet te pakken kunnen krijgen.

Vragen gelinkt aan het volgende zijn van groot belang:

–          wereldwijd verboden onderzoeksdoelstellingen: ontwikkeling van massavernietigingswapens (nucleair, chemisch), ontwikkeling van conventionele wapens;

–          indirecte, onbedoelde bijdragen aan bepaalde soorten onderzoek: aan massavernietigingswapens, aan conventionele wapens, aan verboden of tegenstrijdige doeleinden (mensenrechtenschendingen, terrorisme, etc.)

In bepaalde gevallen kan een autorisatie (vergunning) nodig zijn.