RUSSISCHE FEDERATIE

• Op 23 februari 2022 keurde de Europese Unie een eerste pakket sancties goed. Het gaat voornamelijk om financiële sancties, die tegen specifieke personen en entiteiten worden getroffen. Meer informatie is beschikbaar via de volgende link: https://www.consilium.europa.eu/nl/policies/sanctions/restrictive-measures-ukraine-crisis/.

• Op 23 februari 2022 werd Verordening (EU) 2022/263 van de Raad goedgekeurd betreffende beperkende maatregelen naar aanleiding van de erkenning van de niet onder het gezag van de regering vallende gebieden in de oblasten Donetsk en Loehansk van Oekraïne en het bevel aan de Russische strijdkrachten om die gebieden binnen te trekken.

Deze verordening:

• VERBIEDT DE INVOER in de Europese Unie van goederen van oorsprong uit de genoemde gebiedsdelen en het rechtstreeks of onrechtstreeks verlenen van financiering of financiële bijstand in verband met de invoer van deze goederen. Deze verbodsbepaling is niet van toepassing op de uitvoering, tot 24 mei 2022, van handelscontracten die zijn gesloten vóór 23 februari 2022 en van oorsprong uit de genoemde gebiedsdelen zijnde goederen die ter inspectie aan de Oekraïense instanties zijn aangeboden, waarvan de naleving van de voorwaarden voor het verlenen van het recht op preferentiële oorsprong is gecontroleerd en waarvoor een certificaat van oorsprong is afgegeven overeenkomstig de associatieovereenkomst tussen de EU en Oekraïne.

• VERBIEDT goederen en technologie als vermeld in bijlage II van voornoemde verordening te verkopen, te leveren, over te brengen of uit te voeren. Opgelet: verschillende goederen zoals ertsen, gietijzer, ijzer, staal, metalen, machines, motoren, enz. worden geviseerd. De cel Vergunningen verzoekt ondernemingen bijgevolg zich ervan te vergewissen dat de vergunningen die zij hebben ontvangen geen betrekking hebben op deze goederen.

• Als reactie op de militaire operaties van Rusland in Oekraïne schortte het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 24 februari 2022 onmiddellijk alle uitvoervergunningen op voor goederen voor tweeërlei gebruik met Rusland als bestemming of eindgebruiker. Deze maatregel wordt dagelijks geëvalueerd.

• Op 25 februari 2022 keurde de Europese Unie een nieuwe reeks sancties goed. Het gaat om Verordening (EU) 2022/328 van 25 februari 2022. Deze verordening is van kracht sinds 26 februari 2022 en wijzigt de vorige Verordening (EU) 833/2014. Een belangrijke uitbreiding die met deze Verordening (EU) 2022/328 wordt ingevoerd, betreft niet alleen goederen voor tweeërlei gebruik die zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821 (die, ter herinnering, Verordening (EG) 428/2009 inzake tweeërlei gebruik opheft), maar ook goederen die niet onder Verordening (EU) 2021/821 vallen (d.w.z. goederen die niet zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821).

GOEDEREN VOOR TWEEËRLEI GEBRUIK EN DAARMEE ‘AANVERWANTE’ GOEDEREN

De nieuwe sanctieregeling is zeer strikt. Deze luidt als volgt:

• Een volledig verbod op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik die zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821, naar Rusland of met Rusland als eindgebruiker (artikel 2(1));

• Een volledig verbod op de verkoop, levering, overdracht of uitvoer van goederen opgenomen in bijlage VII van Verordening (EU) 833/2014, zoals gewijzigd door Verordening (EU) 2022/328 (artikel 2bis(1));

• Het verlenen van technische bijstand of tussenhandeldiensten die verband houden met deze goederen voor eindgebruik in Rusland of door personen in Rusland (artikel 2(2) en artikel 2bis (2)).

• Verordening (EU) 833/2014, zoals gewijzigd bij Verordening (EU) 2022/328, voorziet echter in uitzonderingen. Zij staan ondernemingen in drie gevallen toe hun goederen toch uit te voeren:

EERSTE GEVAL: op basis van de artikelen 2(3) en 2bis(3) moet worden vastgesteld of het gaat om transacties voor niet-militaire eindgebruikers en voor niet-militair gebruik voor de volgende doeleinden:

1. humanitaire doeleinden, noodsituaties op gezondheidsgebied, de dringende preventie of beperking van de gevolgen van een gebeurtenis die ernstige en aanzienlijke gevolgen voor de gezondheid en veiligheid van de mens of het milieu zou kunnen hebben, of de respons op natuurrampen;
2. medische of farmaceutische doeleinden;
3. de tijdelijke uitvoer van producten voor gebruik door nieuwsmedia;
4. software-updates;
5. gebruik als communicatieapparatuur voor consumenten;
6. het waarborgen van cyberveiligheid en informatiebeveiliging voor natuurlijke personen, rechtspersonen, entiteiten en lichamen in Rusland, met uitzondering van de regering en ondernemingen die direct of indirect onder zeggenschap van die regering staan; of
7. persoonlijk gebruik door natuurlijke personen die naar Rusland reizen of hun naaste familieleden die samen met hen reizen, en beperkt tot persoonlijke bezittingen, huisraad, voertuigen of handelsmiddelen die eigendom zijn van die personen en niet bestemd zijn voor verkoop.

In een van deze specifieke gevallen (behalve f) en g)) kan de aanvrager een vergunning verkrijgen voor goederen voor tweeërlei gebruik die zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821, op voorwaarde dat de ingeroepen uitzondering in de douaneaangifte wordt gemotiveerd (via Excel-formulier na te vragen bij de Cel Vergunning : calu@sprb.brussels) en dat de cel Vergunningen binnen 30 dagen na het eerste gebruik van deze vergunning in kennis wordt gesteld. Deze kennisgeving moet alle in bijlage IX vermelde termen bevatten (zie p. 120 en volgende van Verordening (EU) 2022/328).

Voor goederen die zijn opgenomen in bijlage VII van Verordening (EU) 833/2014, voor een van de bovengenoemde gebruiksdoeleinden, is het mogelijk zonder voorafgaande aangifte of vergunning, op voorwaarde dat de ingeroepen uitzondering in de douaneaangifte wordt gemotiveerd en de cel Vergunningen binnen 30 dagen na het eerste gebruik van deze vergunning in kennis wordt gesteld.

TWEEDE GEVAL: (zie artikelen 2(4) en 2bis(4)), er moet worden vastgesteld of het gaat om transacties voor niet-militaire eindgebruikers en voor niet-militair gebruik voor de volgende doeleinden:

1. bestemd zijn voor samenwerking tussen de Unie, de regeringen van de lidstaten en de regering van Rusland voor zuiver civiele aangelegenheden;
2. bestemd zijn voor intergouvernementele samenwerking op het gebied van ruimtevaartprogramma’s;
3. bestemd zijn voor de bediening, het onderhoud, de opwerking van splijtstof en de veiligheid van civiele nucleaire vermogens, alsook voor civiele nucleaire samenwerking, met name op het gebied van onderzoek en ontwikkeling;
4. bestemd zijn voor maritieme veiligheid;
5. bestemd zijn voor civiele telecommunicatienetwerken, met inbegrip van de verlening van internetdiensten;
6. uitsluitend bestemd zijn voor gebruik door entiteiten die eigendom zijn van, of uitsluitend of gezamenlijk onder zeggenschap staan van volgens het recht van een lidstaat of een partnerland erkende of opgerichte rechtspersonen, entiteiten of lichamen;

DERDE GEVAL: op basis van de artikelen 2(5) en 2bis(5) kan ook een vergunning worden verleend voor de uitvoer van goederen voor tweeërlei gebruik die zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821 en bijlage VII van Verordening (EU) 833/2014, voor andere civiele doeleinden dan die welke in de eerste twee leden zijn genoemd, op grond van contracten die vóór 26 februari 2022 zijn ondertekend, op voorwaarde dat de vergunningsaanvraag vóór 1 mei 2022 wordt ingediend.

• Aanvullende maatregelen

Bijlage IV van Verordening (EU) 833/2014 vermeldt verschillende entiteiten die automatisch als militaire eindgebruikers worden beschouwd. Dit houdt in dat de bovenvermelde uitzonderingen niet van toepassing zijn (artikel 2ter).

Er zijn ook overige bepalingen inzake goederen en technologieën die geschikt zijn voor gebruik bij de olieraffinage (zie bijlage X van Verordening (EU) 2022/328: p. 131).

We verzoeken ondernemingen die goederen uitvoeren waarvoor geen vergunning is afgegeven waakzaam te zijn. Op grond van artikel 4 van Verordening (EU) 2021/821 en Verordening (EU) 2022/328 is voor vergunningen aan Rusland die zouden kunnen bijdragen tot de productie, de ontwikkeling of het onderhoud van militaire goederen namelijk een vergunning vereist. In dit geval is het dus absoluut noodzakelijk een vergunning aan te vragen bij de cel Vergunningen.

• In de praktijk

Nu de vergunningen met betrekking tot goederen voor tweeërlei gebruik die zijn opgenomen in bijlage I van Verordening (EU) 2021/821 zijn opgeschort door de overheden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, moeten ondernemingen waakzamer zijn voor de maatregelen met betrekking tot de goederen opgenomen in bijlage VII van Verordening (EU) 833/2014 indien zij over vergunningen voor deze goederen beschikken. Ondernemingen moeten zich ervan vergewissen dat ze zich in een van de drie hierboven genoemde uitzonderingen bevinden en hun motivering aan de cel Vergunningen bezorgen.

MILITAIR MATERIAAL

Het wapenembargo, voorzien in artikel 2 vanhet Besluit 2014/512/GBVB van de Raad van 31 juli 2014 betreffende beperkende maatregelen naar aanleiding van acties van Rusland die de situatie in Oekraïne destabiliseren, blijft van toepassing.

Dit verbod geldt voor de wapens en andere goederen die zijn opgenomen in de gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen. Het gaat om de categorieën ML1 tot ML 22.

Tot slot moet worden opgemerkt dat de invoer van deze goederen uit de categorieën ML1 tot ML22 uit Rusland eveneens verboden is (artikel 2(3)).

BELARUS

Op 2 maart 2022 werd Verordening  2022/355 aangenomen. Voor alle informatie, gelieve contact op te nemen met de Cel Vergunning : calu@sprb.brussels.

De aanneming van het Horizon 2020 plan (Europees onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma voor de periode 2014-2020) heeft vragen te boven gebracht rond proliferatierisico’s. Onderzoekers moeten meer dan vroeger reflecteren over de mogelijkheid dat hun wetenschappelijk onderzoek potentiële indirecte en onbedoelde ontwikkelingen van massavernietigings- of conventionele wapens met zich mee zou kunnen brengen, of andere doeleinden verboden door Verordening (EG) nr. 428/2009 van de Raad van 5 mei 2009 tot instelling van een communautaire regeling voor controle op de uitvoer, de overbrenging, de tussenhandel en de doorvoer van producten voor tweeërlei gebruik. In het aankomend Horizon Europe Plan, wordt deze verplichting opnieuw opgenomen en uitgebreid worden.

Om deze problematieken te confronteren, hebben de Vrije Universiteit Brussel en de Franstalige universiteiten nauw samengewerkt met de Directie Wapenvergunningen van het Waals Gewest. Hier zijn al twee zaken uitgekomen: een interuniversitair netwerk en procedure die aangenomen en geïmplementeerd zijn, en ook een “Guidelines for researchers on dual use and misuse of research” die geschreven en geadopteerd is.

Universitaire onderzoekers hebben concreet de opdracht om zichzelf te bevragen of er potentiële risico’s verbonden zijn aan hoe hun werk gebruikt zou kunnen worden. Nog des te meer is het aan hen om zeker te zijn dat vijandige elementen het niet te pakken kunnen krijgen.

Vragen gelinkt aan het volgende zijn van groot belang:

–          wereldwijd verboden onderzoeksdoelstellingen: ontwikkeling van massavernietigingswapens (nucleair, chemisch), ontwikkeling van conventionele wapens;

–          indirecte, onbedoelde bijdragen aan bepaalde soorten onderzoek: aan massavernietigingswapens, aan conventionele wapens, aan verboden of tegenstrijdige doeleinden (mensenrechtenschendingen, terrorisme, etc.)

In bepaalde gevallen kan een autorisatie (vergunning) nodig zijn.